Поро кумылан, марий йўлам, тўвырам аклыше
Ава. Шочмо ава. Ава деч шерге, лишыл айдемыжат уке. Илыме курымышто, тўняште чыла ава дене кылдалтын. Тудо мемнан йолташна, туныктышына, э‰ертышна, йєратыше, чаманыше е‰на.
Авам, Роза Ильинична Чемешева, Шернур районысо Кугу Мушко ялыште шочын. Йоча, самырык пагытшат шочмо ялыштыжак эртен. Ачаже, Илья Сергеевич Росляков, Кугу ачамланде сар гыч сусыргышо толмеке, Кужэ‰ер районысо Чодраял гыч Анастасия Александровна Петрова дене ешым чумырен. Самырык ешыште ончыч эрге шочын, но тудо пеш изияк колен. Вара Нату ўдыр ача-аважым куандарен, а кумшо йоча, Роза, ачажым ужын огыл, мўшкыреш кодын. Тыге Анастасия Александровналан кок икшывым шкетланже ончен кушташ логалын. Илыш пеш неле, йєсє лийын, авам ден кокам изинекак пашалан тунемыныт, авашт кожла пашаш каен гынат, сурт-оралтым нуно кученыт, чыла сомылым жапыштыже шуктен шогеныт. Авам, Нольыкмарий школышто кандаш классым тунем пытарымеке, умбаке тунемаш каен огыл, фермыште презым ончаш тў‰алын (тудын деч ончыч Нату тунемаш каен, а ковам кок ўдырым иканаште туныктен кертын огыл, сандене авам Нату акажлан тунемаш полшен да аважымат шкетшым коден каяш чаманен) да сулен налме канышыш лекмеш эре фермыштак ыштен.
Кеч мыняр йєсє, неле гынат, самырык чон йєраташ йодеш. Тыге авам 1972 ийыште ачам, Юрий Петрович Чемешев, дене ушненыт, да умбакыже илыш корныжо шочмо ялыштыжак Тореш уремыште шуйнен. Авам «Чевер ўжара» колхозышто тыршен, дояркылан пашам ыштен, ачам – трактористлан. Пе‰гыде сурт–оралтым чо‰еныт, вольыкым ашненыт. Ешыште куд йоча шочын. Но адак ойго толын: ачам эше самырыкак илыш дене чеверласен. Сандене авамлан куд икшывым йол ўмбак шогалташ, туныктен лукташ кўлын. Туге гынат чылан тунем лектын, паша верым муыныт. Мый, Надежда, пединститутым тунем пытарен, Чылдемыр ял кундемын администрацийыштыже ыштем; Люда Казань олаште ветеринарный академийым тунем лектын, Пригородный поселкышто тырша; Таня Ежовысо совхоз–техникум деч вара Кугэ‰ерыште ветеринар участкым вуйлата, Наташа Киров областьысе Советск олаште медучилищым пытарен, Йошкар–Олаште медшўжарлан ышта, Миша механик профессийым налын, тора Норильск олаште тырша, Алеша - механизатор, Москваш пашаш коштеш.
Кызыт авана - 8 уныкан кована, Кугу Мушко ялыштак изирак эрге–шешкыж дене ила, сулен налме канышыште. Уныка–шамыч дене шогылтеш, сурт–оралтым тугак пе‰гыдын куча, вольыкым онча, кид пашам ышта.
Авам поро кумылан, марий йўлам, тўвырам аклыше да пагалыше ўдырамаш. Марла газетым, журналым, книгам лудаш йєрата, шуко почеламутым, мурым пала, кушталтенат колта, лышташ денат лў‰галтен мошта. Кеч–могай пайремыште пошкудыжо-влак авамым мураш тў‰алаш йодыт. Тудо вуйым огеш шупш, яндар йўкшє дене марий мурым йо‰галтара. А шкеже «Кє шонен рвезе жап эрта манын» мурым пеш йєрата, кече мучко колыштын кертеш.
«Авай, мо тыгай пиал? Пиалан улат мо?» йодышемлан тыге вашештыш: «Пиал – тиде ойго да куан. Ош тўняш шочынам, иленам, ешым чумыренам, пушенгым шынденам, суртым чо‰енам – тугеже пиалан улам».
Авай, илышым пуыметлан, ончен куштыметлан, ме тылат мланде марте вуйнам савена.
Надежда Шабдарова,
Чылдемыр ял.
